RODO w medycynie

• 11.06.2025

• Autor: Adam Klimowski

• prawa podmiotów danych

Jak skutecznie chronić dane pacjentów?

Ochrona danych osobowych w medycynie to priorytet dla każdej placówki medycznej, zgodnie z przepisami RODO oraz polskimi regulacjami, takimi jak Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Dane medyczne pacjentów, uznawane za dane wrażliwe, wymagają szczególnego podejścia, aby zapewnić ochronę prywatności pacjentów i uniknąć kar za naruszenia RODO. Skuteczna ochrona danych opiera się na audytach, procedurach, szkoleniach i odpowiednich zabezpieczeniach. Podmioty medyczne muszą wdrożyć kompleksowe systemy ochrony danych, aby spełniać wymogi prawne i chronić dane osobowe pacjentów.

Podstawowe zasady RODO w ochronie zdrowia

Zgodnie z Art. 5 RODO, dane osobowe przetwarzane w placówkach medycznych muszą spełniać następujące zasady przetwarzania danych:

• Zgodność z prawem, rzetelność i przejrzystość: Przetwarzanie danych musi być legalne i transparentne dla pacjenta.
• Ograniczenie celu: Dane medyczne mogą być zbierane tylko w określonych celach, takich jak leczenie czy badania naukowe.
• Minimalizacja danych: Dane osobowe pacjentów powinny być ograniczone do niezbędnego minimum.
• Prawidłowość: Dane osobowe muszą być aktualne, a nieprawidłowe wymagają sprostowania danych osobowych lub usunięcia (Art. 16 RODO, Art. 17 RODO).
• Ograniczenie przechowywania: Przechowywanie danych powinno odbywać się tylko przez okres niezbędny do realizacji celu.
• Integralność i poufność: Zabezpieczenie danych osobowych przed nieuprawnionym dostępem, utratą lub uszkodzeniem.
• Rozliczalność: Administrator danych osobowych musi wykazać przestrzeganie przepisów RODO.

Zgodnie z Art. 9 RODO, dane dotyczące zdrowia są szczególnie chronione, a ich przetwarzanie danych osobowych wymaga ścisłego przestrzegania zasad. Art. 13 RODO i Art. 14 RODO nakładają na placówki obowiązek informacyjny, czyli przekazywanie pacjentom klauzuli RODO o sposobie przetwarzania ich danych. Rzecznik Praw Pacjenta podkreśla, że prywatność pacjentów jest kluczowa, a informacje medyczne muszą być chronione zgodnie z Ustawą o prawach pacjenta i innymi przepisami.

RODO w placówce medycznej: Kluczowe obowiązki

Podmioty medyczne muszą wdrożyć szereg działań, aby zapewnić ochronę danych pacjentów:

• Audyty ochrony danych: Regularne sprawdzanie procesów przetwarzania danych pacjentów w celu identyfikacji luk.
• Ocena ryzyka: Analiza zagrożeń dla danych osobowych, w tym szczególnych kategorii danych.
• Dokumentacja ochrony danych: Opracowanie dokumentacji RODO, takiej jak polityka bezpieczeństwa, rejestr czynności przetwarzania czy procedura zgłaszania naruszeń.
• Klauzule informacyjne: Informowanie pacjentów o przetwarzaniu danych zgodnie z Art. 13 RODO i Art. 14 RODO.
• Umowy powierzenia: Powierzenie przetwarzania danych zewnętrznym podmiotom, np. dostawcom systemów IT.
• Zabezpieczenie danych: Wdrożenie środków ochrony danych, takich jak szyfrowanie czy kontrola dostępu.
• Szkolenia w zakresie ochrony danych: Organizowane minimum raz w roku dla pracowników, zakończone testami wiedzy.
• Inspektor ochrony danych: Wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za kontekst ochrony danych w placówce (większość podmiotów medycznych ma obowiązek wyznaczenia inspektora ochrony danych).

Podmiot leczniczy powinien również zweryfikować dostęp do systemów informatycznych, aby ograniczyć ryzyko naruszenia danych pacjentów.

Bezpieczeństwo danych osobowych w sektorze zdrowia

Bezpieczeństwo danych pacjentów wymaga kompleksowego podejścia. Zabezpieczenie danych obejmuje:

• Zabezpieczenia fizyczne: Kontrola dostępu do pomieszczeń z dokumentacją medyczną, np. zamki, alarmy i monitoring.
• Zabezpieczenia IT: Szyfrowanie danych medycznych, regularne kopie zapasowe, firewalle.
• Weryfikacja tożsamości: Sprawdzanie, czy osoba żądająca udostępniania dokumentacji medycznej jest uprawniona, np. poprzez dowód osobisty.
• Szkolenia: Regularne szkolenia w zakresie ochrony danych, dostosowane do grup pracowników (lekarze, administracja).

Telemedycyna wprowadza dodatkowe wyzwania w zarządzaniu danymi pacjentów, takie jak bezpieczne przetwarzanie danych osobowych podczas zdalnych konsultacji. Elektroniczna dokumentacja medyczna wymaga szczególnych środków ochrony danych, aby zapobiec naruszeniom bezpieczeństwa danych.

Dokumentacja RODO dla gabinetu medycznego

Dokumentacja ochrony danych osobowych jest kluczowa dla zgodności z RODO. Placówki muszą prowadzić:

• Politykę bezpieczeństwa: Określa zasady przetwarzania danych.
• Rejestr czynności przetwarzania: Dokumentuje czynności przetwarzania danych.
• Procedura zgłaszania naruszeń: Określa kroki w przypadku naruszenia ochrony danych.
• Procedury weryfikacji tożsamości: Zapewniają, że dane osobowe udostępnione są tylko uprawnionym osobom.
• Wykaz udostępnionej dokumentacji medycznej: Rejestruje udostępnianie danych pacjentom.

Przechowywanie dokumentacji medycznej musi być zgodne z przepisami RODO, a dane powinny być przechowywane tylko przez okres niezbędny, w szczególności wskazany w ustawie o prawach pacjenta. Usunięcie danych osobowych lub zniszczenie danych osobowych musi odbywać się zgodnie z procedurami, aby uniknąć naruszenia przepisów RODO.

RODO a telemedycyna: Nowe wyzwania

Telemedycyna wymaga szczególnego podejścia do ochrony danych medycznych. Przetwarzanie danych pacjentów podczas zdalnych konsultacji musi być zabezpieczone poprzez szyfrowanie i kontrolę dostępu.  Procedura digitalizacji dokumentacji powinna uwzględniać bezpieczeństwo informacji i powierzenie danych medycznych zaufanym podmiotom.

Naruszenie RODO w sektorze zdrowia

Naruszenia danych osobowych w placówkach medycznych mogą obejmować:

• Udostępnienie dokumentacji medycznej niewłaściwej osobie.
• Nieuprawnione udostępnianie danych pacjentom.
• Zgubienie lub kradzież dokumentacji medycznej pacjenta.
• Ataki ransomware na systemy zawierające dane osobowe medyczne.

Naruszenie ochrony danych musi być zgłoszone do Prezesa Urzędu Ochrony Danych w ciągu 72 godzin, zgodnie z procedurą zgłaszania naruszeń. Kary za naruszenia RODO w sektorze zdrowia sięgają nawet 1,6 mln zł, jak w przypadku American Heart of Poland S.A.

Obowiązki administratorów danych

Administrator danych w placówce medycznej odpowiada za zapewnienie ochrony danych. Obejmuje to:

• Wdrożenie procedur ochrony danych.
• Monitorowanie przepisów dotyczących ochrony.
• Zachowanie zakresu ochrony danych zgodnego z RODO.
• Zapewnienie, że dane osobowe przesyłane są bezpieczne.

Art. 15 RODO daje pacjentom prawo dostępu do swoich danych 
Art. 18 RODO umożliwia ograniczenie przetwarzania danych w określonych przypadkach.

Przyszłość ochrony danych w medycynie

Przyszłość ochrony danych w sektorze zdrowia będzie związana z rozwojem technologii, takich jak telemedycyna i elektroniczna dokumentacja medyczna. Ministerstwo Zdrowia oraz NIK (Najwyższa Izba Kontroli) zwracają uwagę na konieczność dostosowania placówek do nowych wyzwań. Zarządzanie danymi wymaga ciągłego doskonalenia systemów ochrony danych i podnoszenia świadomości pracowników.

Dofinansowanie na ochronę danych

Podmioty medyczne mogą skorzystać z dofinansowania na:

• Zakup sprzętu i oprogramowania do zabezpieczenia danych.
• Testy bezpieczeństwa i audyty kwestii ochrony danych.
• Szkolenia w zakresie ochrony danych dla personelu.

Audytel wspiera placówki w opracowaniu dokumentacji ochrony danych i wdrożeniu Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji.

Najczęściej zadawane pytania o RODO w logistyce:

Autor

Adam Klimowski

Specjalista ds. ochrony danych osobowych

Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Posiada ponad 10 lat doświadczenia w zakresie ochrony danych osobowych i bezpieczeństwa informacji. Współautor pierwszego zatwierdzonego w Polsce kodeksu RODO dla placówek medycznych. Współautor publikacji „ODO. Compliance. Praktyczny komentarz z przykładami i orzecznictwem. Praxis”.