Długo wyczekiwana zmiana przepisów o zapobieganiu, przeciwdziałaniu i zwalczaniu COVID-19

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów dostępna jest informacja o projekcie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Organem odpowiedzialnym za projekt jest Minister Zdrowia. Prace nad projektem trwają i dopiero przed kilkoma dniami MZ zapowiedział, że zostanie on włączony do porządku pierwszych wrześniowych obrad RM, a następnie niezwłocznie przekazany pod obrady Sejmu. Taka intensyfikacja prac legislacyjnych ma pozwolić na uchwalenie zmiany ustawy jeszcze w III kwartale bieżącego roku.

Czy pracodawcy będą uprawnieni do działań zapewniających odpowiednią ochronę w zakładach pracy?

Obecnie większość inicjatyw pracodawców, które miałyby uchronić pracowników i klientów przed zakażeniem, jest oceniana przez specjalistów prawa pracy i prawa ochrony danych osobowych, jako niezgodna z obowiązującymi przepisami i tym samym nie są one możliwe do stosowania w przedsiębiorstwach. Tym samym, mimo chęci działania w interesie całego społeczeństwa, pracodawcy mają bardzo ograniczony, prawie żaden, wybór środków przeciwdziałania zakażeniom zgodnie z przepisami prawa pracy, a co za tym idzie – zgodnie z RODO.

Aby wesprzeć pracodawców w przeciwdziałaniu COVID, w projektowanej regulacji przewiduje się:

• Wprowadzenie rozwiązań, które pozwolą pracodawcom uzyskiwać informacje dotyczące zaszczepienia, faktu przebycia zakażenia SARS-CoV-2 lub posiadania ważnego negatywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2.
• W przypadku osoby, która przekazała informację o braku zaszczepienia przeciwko COVID-19 lub nieprzebyciu infekcji wirusa SARS-CoV-2 potwierdzonej wynikiem testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 lub posiadania ważnego pozytywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2, pracodawca mógłby delegować te osobę do pracy poza jej stałe miejsce pracy lub do innego rodzaju pracy, z wynagrodzeniem odpowiadającym rodzajowi pracy albo skierować na urlop bezpłatny.
• Możliwość oczekiwania powyższych informacji przed nawiązaniem stosunku pracy z osobą ubiegającą się o pracę.
• Przedsiębiorca lub podmiot prowadzący działalność gospodarczą nie podlegałby czasowemu ograniczeniu w prowadzeniu działalności gospodarczej[1], jeżeli działalność gospodarcza jest wykonywana na rzecz osoby zaszczepionej przeciwko COVID-19, osoby po przebytej infekcji wirusa SARS-CoV-2 potwierdzonej wynikiem testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 lub osoby posiadającej ważny negatywny wynik testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2.
• Będzie możliwość stosowania aplikacji mobilnej udostępnionej przez Centrum e-Zdrowia lub wykorzystywania zaświadczeń, na których umieszczony będzie wizerunek twarzy posiadacza zaświadczenia (będą one mogły być wydawane przez osoby wykonujące zawód medyczny. Fotografie będą pochodzić z Rejestru Dowodów Osobistych oraz ewidencji wydanych i unieważnionych dokumentów paszportowych).

Przepisy zostały przygotowane na wzór francuski. Francja już wprowadziła obowiązek „przepustki zdrowotnej”, polegający na uzależnieniu dostępu do określonych miejsc od okazania dowodu stanu zdrowia osoby (zaświadczenie o szczepieniu, wynik przesiewowego badania wirusologicznego) z ujemnym wynikiem na COVID-19 lub zaświadczeniem o wyzdrowieniu z COVID-19). Jeżeli francuski pracownik nie przedstawi wymaganych dowodów (zaświadczeń lub wyników badań), jego umowa o pracę zostanie natychmiast zawieszona bez wynagrodzenia, chyba że w porozumieniu z pracodawcą zdecyduje się skorzystać z umownych dni odpoczynku lub płatnego urlopu, trwającego do czasu okazania przez pracownika przepustki zdrowotnej. Chociaż w projekcie MZ znajduje się podobna propozycja, to polscy pracodawcy otrzymaliby możliwość skierowania pracownika na bezpłatny urlop, nie ma jednak w projekcie mowy o takim obowiązku. Wydaje się, że jest to dobry kompromis z uwagi na charakter naszego rynku pracy, gdzie pracodawcy nie ukrywają problemów z rekrutacją specjalistów. Obowiązkowy bezpłatny urlop osób niezaszczepionych groziłby destabilizacją wielu przedsiębiorstw i instytucji.

Nad Sekwaną wprowadzono też obowiązek szczepień, który będzie miał zastosowanie do każdej osoby pracującej w określonych placówkach (zakłady opieki zdrowotnej, przychodnie lekarskie, placówki dla osób starszych lub niepełnosprawnych itp.), wszystkich pracowników służby zdrowia, a także osób pracujących w tym samym lokalu co ci specjaliści. Na wysunięcie takiej propozycji na razie nie zdecydowano się w polskim projekcie, a sondaże wykazują, że nie byłoby to zgodne z oczekiwaniami społecznymi.

We Francji już funkcjonują systemy informatyczne do wdrożenia i monitorowania przyjętej polityki zdrowotnej. Aplikacja o takim przeznaczeniu została zaproponowana również w projekcie MZ.

Będziemy śledzić kolejne etapy prac legislacyjnych nad projektem.

Do znacznej części zakażeń SARS-CoV-2 dochodzi właśnie w zakładach pracy i dlatego konieczne jest dostarczenie pracodawcom odpowiednich prawnych instrumentów wspomagających walkę z pandemią w sposób zgodny z przepisami, w tym z RODO.

[1] Ograniczenie, o którym mowa w art. 46b pkt 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.